از کجا بدانیم هارد ما بدسکتور شده و خراب است؟

فضای ذخیره‌سازی در همه هاردها از تعداد زیادی سکتور تشکیل شده‌ است. سکتورها در واقع پارتیشن‌هایی 4 کیلوبایتی هستند که همیشه در معرض خطر قرار دارند. تفاوتی ندارد آسیب فیزیکی مانند ضربه باشد یا یک مشکل نرم‌افزاری مانند ویروس؛ در هرحال، همیشه این احتمال وجود دارد که سکتورها به بدسکتور (Bad Sector) تبدیل شوند. بدسکتور شدن هارد روند فعالیت هارد را مختل می‌کنند و در بدترین شرایط، موجب از کارافتادن دائمی آن می‌شوند. از این رو، بسیار مهم است که بتوانید سکتور بد موجود در هارد را تشخیص دهید و رفع کنید. خوشبختانه تا زمانی که تعداد بدسکتورها کم باشد و آسیب فیزیکی جدی متوجه هارد نشده باشد، روزنه امیدی برای نجات دادن هارد دیسک و اطلاعات ارزمند شما وجود دارد. پس اگر با ارورها یا صفحه آبی “بد سکتور یافت شد” مواجه شدید، وحشت نکنید. در ادامه این مقاله از مجله سازگار، بهترین روش‌ های تشخیص بدسکتور هارد و نحوه تعمیر آن‌ها را با توضیح می‌دهیم.

بدسکتور شدن هارد به چه معناست؟

واحدهای تقسیم‌بندی دیسک‌های مغناطیسی و نوری را سکتور (Sector) می‌گویند. حال اگر یکی از این دیسک‌ها خراب شود، به اصطلاح می‌گوییم این واحد “بدسکتور” یا “سکتور بد” است. وقتی هد هارد دیسک به بدسکتور می‌رسد، تلاش می‌کند که از آن واحد برای خواندن یا نوشتن استفاده کند؛ اما این تلاش موفقیت‌آمیز نخواهد بود و باعث کندی یا تخریب هارد می‌شود. در چنین شرایطی، ممکن است سیستم‌تان به طرز غیر منتظره‌ای کند شود، خطاهای خواندن و نوشتن ظاهر شوند و یا صدای غیرمعمولی از هارد دیسک به گوش برسد. مشکل بد سکتوری هارد در بین هاردهای فیزیکی اکسترنال، اینترنال و حافظه‌های ssd مشترک است.

دلایل ایجاد بدسکتور

عوامل مختلفی وجود دارد که می‌تواند موجب بدسکتوری هارد شود. برای مثال، مشکلاتی که از قبل در هارد وجود داشته، ایرادات فیزیکی، استفاده بیش از حد، نوسانات برق، مشکلات موجود در هد یا برد هارد و غیره از جمله این عوامل محسوب می‌شوند.

گاهی پیش می‌آید که هارد آکبند نیز به دلیل مشکلات کارخانه یا جابه‌جایی نادرست از ابتدا خراب باشد و کاربر به دلیل ناآگاهی، متوجه آن نشود و همان محصول خراب را خریداری می‌کند. در واقع علت خراب شدن هارد گاهی به دلیل استفاده نادرست نبوده و محصول از کارخانه با مشکل ارسال می‌شود.

مطالعه بیشتر: علت خراب شدن هارد چیست؟ چه‌ کار کنیم اطلاعات‌مان پاک نشود؟

نشانه های بدسکتور هارد چیست؟

در بسیاری از مواقع، بدسکتور شدن هارد می‌تواند به از کار افتادن کل سیستم و خاموش شدن آن منجر شود. اما هنگامی که گروه سکتورهای بد کمتر از 30 تا باشد، سیستم با علائم زیر از شما درخواست رسیدگی می‌کند و علائم اولیه خراب شدن هارد است:

• صداهای عجیب غریب (در زمان روشن کردن کامپیوتر صداهای بدی را از داخل سیستم می‌شنوید)
• ارور دادن‌های مداوم (در زمان استفاده از هارد دائما با ارور متوجه می‌شوید، برای مثال صفحه آبی، طولانی شدن زمان باز شدن یک فایل و غیره جزو این ارورها محسوب می‌شود)
• بوت شدن کامپیوتر (اصولا زمانی که با ارور Sector not found روبرو می‌شوید، بدسکتور رخ داده است)
• اجرای خودکار Chkdsk (اسکن Chkdsk یکی از ابزارهای ویندوز است. در صورتی که به صورت خودکار رخ دهد و دائما در حال اسکن کردن هارد باشد، بدسکتور وجود دارد)
• عدم کارکرد صحیح FDISK(FDISK یک ابزار مخصوص برای دستکاری کردن دیسک است. اگر این ابزار عمل عکس داشته باشد، بدکستور رخ میدهد)
• گیر کردن هارد در زمان فرمت شدن (اگر بخواهید هارد را فرمت کنید و این عمل با خطا روبرو شود، احتمالا هاردتان خراب شده است)
• کند شدن هارد
• عدم شناختن هارد در زمان نصب ویندوز

*نکته‌ای که باید به آن واقف باشید این است که همیشه احتمال خراب شدن هارد وجود دارد. پس حتی اگر همین حالا هاردتان کاملاً سالم است، باز هم یک بکاپ دقیق از آن بگیرید. زیرا بدسکتور به یکباره رخ می‌دهد و احتمالاً شما از زمان دقیق بروز خرابی هاردتان مطلع نیستید.

انواع بدسکتور

همانطور که پیش‌تر نیز به آن اشاره کردیم، بدسکتور می‌تواند منشاء سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری داشته باشد. برای آشنایی با انواع بد سکتور، با ما همراه باشید:

• بدسکتور فیزیکی

در زمان بروز بدسکتور فیزیکی یا سخت، به بدنه هارد دیسک صدمه وارد می‌شود. برای مثال، ممکن است هارد خراش برداشته باشد یا در اثر فشار، ضربه، ورود گرد و غبار و نوسان برق آسیب دیده باشد. حتی این احتمال وجود دارد که هد هارد دیسک فرسوده به سطح آن آسیب زده باشد. متاسفانه بدسکتور در این حالت قابل تعمیر نیست و استفاده از نرم‌افزارهای اسکن و تعمیر بدسکتور نیز چندان ثمربخش واقع نمی‌شود.

موارد زیادی می‌تواند موجب بروز بدسکتور فیزیکی شود. برای مثال، گاهی پیش می‌آید که هارد SSD با بلوک‌های ناقص از کارخانه خارج شده باشد. البته هاردهای HHD بیشتر از SSD در معرض خطر این نوع بدسکتورها هستند، زیرا بیشتر در معرض آسیب‌های فیزیکی قرار می‌گیرند.

• بدسکتور نرم‌افزاری

در بدسکتور نرم‌افزاری، کلاستری از فضای هارد وظایف خود را به درستی انجام نمی‌دهد. در این صورت سیستم‌عامل در هنگام خواندن اطلاعات آن بخش، با ارور ECC (Error-correcting Code) مواجه می‌شود. این نوع از بدسکتورها گاهی رفع می‌شوند، گاهی نیز امکان رفع کردن آن‌ها وجود ندارد. خرابی‌های نرم‌افزاری نیز ناشی از مشکلات داخلی سرچشمه می‌گیرد. برای مثال، اگر هارد شما در حال نوشتن اطلاعات باشد و به یکباره برق قطع شود، احتمال بروز بدسکتور نرم‌افزاری بالا می‌رود. از سوی دیگر، ویروس‌ها و بدافزارها نیز می‌توانند در ایجاد بدسکتور دست داشته باشند.

در گذشته برای رفع مشکلات نرم‌افزاری هارد دیسک، ناچار بودیم که به ابزار فرمت سطح پایین (Low Level Format Tool) هارد متوسل شویم. اما خوب است بدانید که چک دیسک ویندوز (Windows Check Disk) نیز در اکثر مواقع، راه‌حل مناسبی برای رفع بدسکتور نرم‌افزاری ارائه می‌دهد..

روش‌های مناسب تشخیص بدسکتور

در ادامه این مقاله از مجله سازگار، قصد داریم که به روش‌ های تشخیص بدسکتور انواع هارد دیسک بپردازیم. با این حال، توصیه می‌کنیم که اگر در هارد دیسک بدسکتور شده خود اطلاعاتی حیاتی دارید و از سازوکار هارد دیسک سر در نمی‌آورید، این کار را به دست افراد متخصص بسپارید. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان و تخصصی در این زمینه، می‌توانید با کارشناسان مجرب سازگار در بخش گارانتی سازگار در ارتباط باشید.

استفاده از Partition Properties

اولین روش تشخیص خرابی در هارد دیسک، Partition Properties نام دارد. از این روش می‌توانید برای ویندوزهای 7، 8 و 10 استفاده کنید. نحوه کار این روش به اینصورت است که باید از طریق This PC برروی درایو مورد نظرتان کلیک راست کنید. سپس گزینه Properties را انتخاب و به سربرگ Tools بروید و گزینه Check را فشار دهید. در صورتی که هیچ خرابی در هاردتان وجود نداشته باشد، با پیام زیر روبرو می‌شوید.

(you don’t have to scan this drive – we haven’t found any errors in this drive. You can still scan this drive for errors if you want.)

در نهایت نیز لازم است روی Scan Drive کلیک کنید.

استفاده از نرم افزار Macrorit Disk Scanner تست سلامت هارد

یک روش دیگر برای تست سلامت هارد دیسک، نرم افزار Macrorit Disk Scanner را دانلود کنید و بعد از باز کردن آن، درایو موردنظرتان را انتخاب کنید تا اطلاعات آن را نمایش دهد. علامت‌های قرمزی که در این نرم‌افزار نمایش داده شده، به معنی بدسکتور شدن هارد است. اگر در قسمت پایین بر روی گزینه فایل scan_log.tex کلیک کنید می‌توانید به دلیل اصلی خرابی هاردتان دسترسی داشته باشید.

استفاده از نرم‌ افزار HD TUNE برای تست هارد

یکی از بهترین نرم افزارهای تست سلامت هارد برای ویندوز که با استفاده از آن می‌توانید خرابی هارد را تشخیص دهید، استفاده از نرم‌افزار HD TUNE است. این نرم‌افزار بسیار ساده یک آنالیزور مناسب است. برای استفاده از این نرم‌افزار مراحل زیر را انجام دهید:

1. بعد از نصب و باز کردن نرم‌افزار، دکمه استارت را بزنید تا فرآیند آنالیز آغاز شود.
2. بعد از اتمام آنالیز اطلاعات مناسبی درباره زمان دسترسی، مقدار مصرف پردازنده و حداکثر، حداقل و میانگین سرعت انتقال اطلاعات در اختیار شما قرار می‌گیرد.
3. دو بخش دیگر این نرم‌افزار (Health) و (Error Scan) است. با توجه به اطلاعات بخش (Health) می‌توانید مشکلات هارد خود را تشخیص دهید. بخش Error Scan نیز بدسکتور هارد شما را تشخیص می‌دهد.

استفاده از ابزار Windows Check Disk برای تست هارد

هر سیستم عامل، ابزاری انحصاری برای شناسایی و تعمیر بدسکتورها دارد. ابزار Windows Check Disk یا chkdsk، یک پکیج کامل برای اسکن، تعمیر و رفع خرابی هارد بوده که برای کاربران سیستم عامل ویندوز تدارک دیده شده است. هنگامی که هارد دیسک سیستم عامل ویندوز با مشکلی مواجه شود، chkdsk به صورت اتوماتیک کامپیوتر را در هنگام راه‌اندازی اسکن می‌کند. در این صورت، بدسکتورهای نرم‌افزاری تعمیر می‌شوند؛ اما اگر سکتورها مشکل فیزیکی داشته باشند، صرفاً با علامت‌گذاری مشخص می‌شوند تا شما را از خرابی مطلع کند.

البته شما می‌توانید با سرچ کردن عبارت “chkdsk” در منوی Run، در هر لحظه از وضعیت درایو‌های سیستم خود مطلع شوید.

راهکارهای رفع بدسکتور هارد: رفع مشکل نرم افزاری هارد

به یاد داشته باشید که اگر اطلاعات مهمی در هارد دیسک‌تان دارید، قبل از هر تلاشی برای تعمیر بدسکتور‌ها، از هارد خود بکاپ بگیرید. استفاده از نرم‌افزارهای عیب‌یاب زیر می‌تواند در رفع مشکل بدسکتور شدن هارد مفید واقع شوند:

استفاده از نرم‌افزار HDD Regenerator برای رفع بدسکتور هارد

این نرم‌افزار یکی از روش‌هایی است که با استفاده از آن می‌توانید بدسکتور هارد را رفع کند. برای استفاده از این نرم‌افزار در جهت تشخیص مشکل هارد عملیات زیر را انجام دهید.

• برنامه را اجرا کنید و از قسمت (Regeneration) گزینه (Start process under Windows) را انتخاب کنید.
• در همین حین تمام برنامه‌های دیگر سیستم را ببندید تا نرم‌افزار HDD Regenrator به همه قسمت‌های هارد دسترسی داشته باشد. (در صورت بروز خطای دسترسی گزینه Cancel را انتخاب کنید)
• پنجره جدیدی برایتان باز می‌شود و شما در این مرحله باید گزینه دوم را انتخاب کنید سپس دکمه 2 را بزنید و در نهایت هم کلید اینتر را فشار دهید. در این قسمت اسکن نرم‌افزار به پایان رسیده و (بدسکتور ایجاد و بدسکتور بهبود یافته) را به شما نمایش می‌دهد.
• حال در این قسمت برای از بین بردن بدسکتورهای موجود در هارد، تمام مراحلی که نام بردیم را تکرار کنید با این تفاوت که به جای گزینه دوم، بر روی گزینه اول (یعنی Check and recover bad blocks) کلیک کنید.

مراقب باشید که گزینه Regenerate all sectors in a range even if not bad فعال نباشد.

نرم افزار رفع بد سکتور هارد Seagate SeaTools

Seagate SeaTools نرم‌ افزار عیب یابی رایگان هارد از شرکت سیگیت (Seagate) است که به کاربران اجازه می‌دهد تا هارد دیسک خود را عیب‌یابی و تعمیر کنند. این نرم‌افزار به هاردهای برند Seagate محدود نمی‌شود و با اکثر هارددیسک‌ها در انواع نسخه‌های ویندوز سازگاری دارد.
پس از نصب این نرم‌افزار، می‌توانید وضعیت فضای خالی هارد و بدسکتورهای سیستم خود را به سادگی زیر نظر بگیرید.

نرم افزار رایگان رفع بد سکتور EASEUS Partition Master

EASEUS Partition Master نرم افزار مدیریت هارد دیسک و درایو‌ها به شمار می‌آید که برای سیستم‌عامل مایکروسافت ویندوز توسعه داده شده است. با استفاده از EASEUS Partition Master، می‌توانید برای هارد دیسک اکسترنال یا اینترنال خود پارتیشن‌ ایجاد کنید، پارتیشن‌های موجود را حذف کنید، ادغام کنید، تغییر فرمت دهید، حجم پارتیشن‌ها را مدیریت کنید و یا آن‌ها را بازیابی کنید.

با اجرای EASEUS Partition Master، امکان تست عیب‌یابی نیز میسر است. کافی است به قسمت Disk Mark بروید تا سرعت خواندن و نوشتن هارد دیسک SSD را بررسی کنید. با کلیک بر روی Start، تست عیب‌یابی آغاز می‌شود و نتایج به شما نمایش داده می‌شود. اگر این نرم‌افزار بدسکتور بیابد، موقعیت آن بلوک را با رنگ قرمز مشخص می‌کند.

سوالات متداول

1. بدسکتور هارد چیست؟

بدسکتور‌ها بلوک‌هایی از هارد دیسک هستند که به دلایل مختلف مانند استفاده زیاد، نوسانات برق، آسیب‌های فیزیکی یا مشکلات نرم‌افزاری به خرابی دچار شده‌اند. بدسکتور‌ها می‌توانند فیزیکی (که توسط نرم‌افزار قابل تعمیر نیستند) یا منطقی (که با استفاده از نرم‌افزار قابل تعمیر هستند) باشند.

2. بد سکتور روی کدام هاردها تاثیر می‌گذارد؟

برای هارد دیسک‌های اینترنال لپ‌تاپ و کامپیوتر و هر دو مدل هارد دیسک مغناطیسی معمولی (HDD) و هارد دیسک جدید (SSD) احتمال بدسکتور شدن وجود دارد.

3. بدسکتور منطقی چیست؟

بدسکتور منطقی به این معناست که هارد از نظر نرم‌افزاری مشکل دارد و خرابی موجود حاصل یک آسیب فیزیکی نیست.

4. چگونه می ‌توان بدسکتور‌ها را تشخیص داد؟

ابزارهایی مانند CHKDSK در ویندوز و نرم‌افزارهای مخصوص مانند VictoriaHDD و HDD Regenerator می‌توانند بدسکتور‌ها را اسکن کنند و مشکلات هارد را تشخیص دهند.

5. چگونه می‌توان بدسکتور‌ها را تعمیر کرد؟

برای بدسکتور‌های منطقی یا نرم‌افزاری، ابزارهایی مانند CHKDSK در ویندوز می‌توانند مفید باشند. اما برای بدسکتور‌های فیزیکی، نیاز به تخصصی‌ترین روش‌ها و تجهیزات پیشرفته داریم که تا حدودی تعمیر آن را غیر ممکن می‌سازد.